Suvo oko ili sindrom suvog oka dovodi do smanjenog lučenja suza ili do smanjenja njihovog kvaliteta. Suvo oko je čest i hroničan problem osoba starije životne dobi, a sve se češće javlja i u mlađoj dobi zbog načina života. Sa svakim treptajem kapaka, suze se šire po prednjoj površini našeg oka i osiguravaju podmazivanje, smanjuju rizik od infekcije, uklanjaju strana tela, održavaju površinu glatkom i bistrom, ali i opskrbljuju kiseonikom i hranljivim materijama. Ako ne trepćemo dovoljno često, na površini oka se stvaraju suva područja pa može doći do smanjenja vidne oštrine. Kada se normalna količina suza smanji ili kad suze prebrzo isparavaju, mogu se razviti simptomi suvoće oka.

Suze se sastoje od tri sloja: lipidnog (uljanog), vodenog i mukoznog. Svaka komponenta štiti i hrani prednju površinu oka. Glatki lipidni sloj sprečava isparavanje vodenog sloja i ravnomerno raspoređuje suze po površini oka, a luče ga Meibomove žlezde. Srednji vodeni sloj, koji proizvode glavna i akcesorne suzne žlezde, sastoji se od elektrolita, proteina, enzima i imunoglobulina. Lizozim je najzastupljeniji glikolitički enzim koji ima antibakterijsko delovanje. Neposredno uz površinu rožnjače i spojnice je unutrašnji sloj mucina, koji je produkt jednoćelijske žlezde spojnice. Njegova je uloga vlaženje i dodatna stabilizacija suznog filma. Ako suze isparavaju prebrzo ili se neravnomerno raspoređuju po rožnjači, zbog nedostataka u bilo kojem od tri sloja suza, mogu se razviti simptomi suvog oka.

Osnovni uzrok pojave suvog oka najčešće je povezan s disfunkcijom Meibomove žlezde. Razlikujemo dve vrste suvog oka: hiposekrecijsko i hiperevaporativno. Hiposekrecijska suvoća, kao posedica smanjene produkcije suza, najčešće se pojavljuje kao posledica starenja, zbog hormonalnih promena kod oba pola, no ipak češće zahvata žene u menopauzi, tokom uzimanja hormonske terapije. Javlja se i kod sistemskih i autoimunih bolesti poput reumatoidnog artritisa, Sjogrenovog sindroma, bolesti štitne žlezde i lupusa, zatim kao nuspojava uzimanja nekih lekova (diuretika, antihipertenziva , antihistaminika, antidepresiva i tableta za spavanje).

Uzroci hiperevaporativne suvoće oka su: dugotrajno nošenje kontaktnih sočiva, boravak u suvim, prašnjavim ili vetrovitim klimatskim uslovima, u klimatizovanim ili prostorima s centralnim grejanjem, koji mogu smanjiti volumen suza zbog njihova povećanog isparavanja. Suvoću oka izazivaju i smanjena učestalost treptanja tokom višesatnog rada na računaru, dugotrajno čitanje, gledanje televizije, vožnja automobila, dalje promene u položaju i funkciji kapaka zbog upalnih i ožiljnih promena kao što su lagoftalmus, entropija, ektropija i neadekvatna hirurška korekcija kapaka. Jatrogeni tip suvog oka, kao posledica laserske korekcije vida ili operacije katarakte, u većini slučajeva je privremena suvoća, koja nestaje u roku od nekoliko nedelja nakon postupka uz primenu veštačkih suza bez konzervansa.

Uz pacijente starije životne dobi, sve češće u ambulantama srećemo pacijente mlađe i srednje dobi koji većinu svojeg radnog vremena provode za računarom, u klimatizovanim uslovima u letnjem periodu i s centralnim grejanjem u zimskom periodu. Najčešće se pacijenti žale na svrab i iritaciju očiju, osećaj stranog tela, crvenilo, a u uznapredovalom stadijumu i na bolnost i intenzivnu fotofobiju. Ponekad pacijenti imaju povećan intenzitet suzenja i teško im je da poveruju da imaju suvo oko. Taj paradoks objašnjavamo činjenicom da je oštećen samo jedan sloj suznog filma tj. dolazi do povećane proizvodnje suznog sloja pri nedovoljnoj proizvodnji ostala dva sloja suznog filma. Ako provodite vreme u posebno vetrovitom okruženju bez odgovarajuće zaštite, brzo kretanje vazduha moglo bi uzrokovati brže isparavanje vodene komponente suznog filma nego inače, što može dovesti do simptoma suvoće očiju.

Brojne sprovedene studije ispitivale su povezanost faktora okoline s uticajem na sastav suznog filma i komponente očne površine. Ti su rezultati posredovani selektivnim vezivanjem okolnih agenasa na receptore površinske membrane oka, što dovodi do aktivacije proupalnih signalnih puteva. Važnu ulogu ima identifikacija činilaca u smanjenju simptoma i prilagođavanje uslovima radnog i kućnog okruženja. Trebalo bi ograničiti boravak u klimatizovanim, zadimljenim i prašnjavim prostorima i pokušati smanjiti rad na računaru.

Studije sprovedene na osobama obolelim od kovida-19 zabeležile su pojavu suvog oka češće nego kod osoba bez virusa korona. Suve oči ili osećaj stranog tela u oku bili su najčešći očni simptomi. Još nije jasan razlog zbog kog kovid-19 doprinosi suvoći očiju. Smatra se da virus SARS-CoV-2, koji uzrokuje kovid-19, ulazi u ćelije ljudskog tela putem angiotenzin-konvertujućeg enzima 2 (ACE2). ACE2 je identifikovan u epitelnim ćelijama koje prekrivaju površinu oka. Takođe, studije su pokazale da imunološki odgovor organizma na upalne procese može doprineti suvoći očiju. U teoriji, ako virus korona uđe u ćelije koje se nalaze oko očiju, to bi moglo umanjiti sposobnost tela da održava njihovu površinu vlažnom.

Prva linija lečenja su veštačke suze bez konzervansa, koje povećavaju volumen suznog filma. Sastoje se od vode, natrijum-hijaluronata, elektrolita i lubrikanata, koji oponašaju prirodni sastav suza. Preporuka je primenjivati te kapi što više puta na dan. Uz veštačke suze koristi se i gel, koji se prepisuje najčešće za večernju upotrebu jer zamućuje vid, kako bi se osigurala dovoljna vlažnost oka i smanjila nelagoda tokom spavanja. Lokalna terapija blagim kortikosteroidima može smanjiti upalu, a ponekad je potrebna i upotreba antibiotika širokog spektra kako bi se izlečila upala rubova kapaka, koja uzrokuje poremećaj funkcije suza. Preporučuje se i higijena kapaka pomoću sterilnih maramica s aktivnim sastojcima, koje su namenjene za dnevnu upotrebu, i/ili masaža suvim toplim oblogama. Lokalna primena ciklosporina ili autolognog seruma indicirana je u težim slučajevima suvog oka. Transplantacija amnionske membrane radi se kod najtežih oblika oštećenja rožnjače izazvane suvim okom. Postoji i mogućnost ugradnje suznih čepića kako bi se usporio odvod suza iz oka.